Ногиронлар уюшмаси раиси Ойбек Исоқов Alter Ego лойиҳасида Кирилл Альтманга Ўзбекистондаги инклюзив таълим ва унинг хусусиятлари ҳақида маълумот берди.

Республика болалар ижтимоий мослашуви маркази директори Васила Алимованинг айтишича, имконияти чекланган болаларнинг билим олиши қийин. Унга кўра, одамлар стереотипик фикрлашга эга ва ногирон болаларни бошқа болалардан ажратиш керак деб ҳисоблайди.

Алоҳида эҳтиёжли болаларнинг кўплаб ота-оналари болани тенгдошларининг изза ва ҳақоратига дучор бўлмаслиги учун ўз фарзандини ихтисослаштирилган мактабга бериш яхшироқ деб ўйлайди.

Васила Алимова халқаро экспертлар иштирокида инклюзив таълим бўйича ўтказилган конференция ҳақида ҳам тўхталди. Унинг таъкидлашича, туркия таълим вазири алоҳида эҳтиёжли болалар учун муассаса ва мактабларда таълим олишлари учун яратилаётган имкониятлар ҳақида гапирган.

«Агар бола умумтаълим мактабининг инклюзив синфида ўқий олмаса, у ўша мактабнинг тузатиш синфига ўтказилади. Бошқача айтганда, улар биз каби ихтисослаштирилган мактаб-интернатга дарҳол берилмайди. Бола дарҳол чиқариб ташланмайди. Улар инклюзив ёндашувни амалга оширадилар. Яхши хабар шундаки, инклюзив таълим сўнгги уч-тўрт йил ичида бир неча поғонага кўтарилди. Давлат регламентлари қабул қилинди. Ҳатто уни конституциянинг янги таҳририга киритиш таклифлари ҳам бўлган», — деган у.

Таълим ва фан вазирлиги Таълим сифати жараёнларини мувофиқлаштириш департаменти директори Лазиз Хўжақуловга кўра, Тошкент шаҳрида инклюзив таълим жорий этилган 31 та мактаб ва 42 та синф мавжуд.

Директор, шунингдек, ногирон болалар мунтазам машғулотларга қанчалик тез интеграция қилинса, бошқа болаларнинг мослашиш жараёни ҳам шунчалик хотиржам давом этишини таъкидлаган.

«Гап шундаки, бу болаларнинг ота-оналари уларнинг изоляция қилинганидан мамнун. Бу ёмон, чунки уларнинг ота-оналари ‘биз шундай яшашимиз керак’ деган фикрга ўрганиб қолган. Бу асосий муаммо», — деб қўшимча қилган Васила Алимова.

Хорижий мамлакатлар тажрибаси кўрсатганидек, алоҳида эҳтиёжли болалар орасида иқтидорлилари кўп бўлиши мумкинлиги таъкидланган.

Ногиронлар уюшмаси раиси Ойбек Исоқов Ўзбекистонда инклюзив таълим нима эканлигини яхши тушунмаслигини таъкидлаган.

«Ушбу концепцияни ким ёзган бўлса, алоҳида эҳтиёжли одамлар билан маслаҳатлашмаган. Уларнинг ўзлари инклюзив таълим нималигини билишмайди. Уларнинг фикрича, инклюзив таълим ногиронлар оддий мактабларда ўқишларидир. Аммо улар қандай ўрганишади? Агар улар ҳайвонот боғидаги каби алоҳида синфга ажратилса. Бу фожиа.

Исоқов алоҳида эҳтиёжли шахсларга оид ҳар қандай қарор ногиронлар жамоат ташкилотлари билан муҳокама қилиниши кераклигини айтган. Бу асосий қоида. Ва Конвенция буни талаб қилади», — деган у.

Ногиронлар уюшмаси раиси ўринбосари Абдулло Абдуҳалиловнинг таъкидлашича, қачонки ҳамма учун тенг имкониятларни таъминлаш мумкин бўлса, шундан кейингина инклюзив таълим ҳақида гапириш мумкин бўлади.

Агар бу тенг имкониятлар таъминланмаса, бу таълим инклюзив ҳисобланмайди. Шу сабабли, мактабнинг тўсиқсиз муҳитини тушуниш жуда муҳимдир. Бу эрда ўқитувчиларнинг ногиронлик ҳақидаги тушунчаси муҳим аҳамиятга эга.

Республика болалар ижтимоий мослашуви маркази директори Васила Алимова нинг сўзларига кўра, алоҳида эҳтиёжли болалар ҳар доим ҳам умумий таълим муассасаларида ўқий олмаслигининг яна бир объектив сабаби бор. Гап шундаки, ҳар бир синфда болалар сони кўп.

«Баъзи бир синфларда 40-50 нафар бола бор. Фақат битта ўқитувчи бор ва уларни бошқариш жуда қийин. Бундан ташқари, алоҳида эҳтиёжли бола индивидуал ёндашувни ва якка тартибдаги ишларни талаб қилади. Улар буни уддалай олмайдилар», — деган у.

Шунингдек, директорнинг сўзларига кўра, алоҳида эҳтиёжли болалар учун ўқув материалларининг етишмаслиги билан боғлиқ муаммолар мавжуд. Шунга қарамай, Алимова инклюзив таълимни жорий этиш жараёни давом этаётганини таъкидлаган.