Ўзбекистонда 20 нафар боланинг ўлимига сабаб бўлган Marion Biotech’нинг уч нафар ходими ҳибсга олинди — ОАВ
Ўзбекистонда «Док-1 Макс» сиропини ичиш оқибатида 20 нафар боланинг ўлимига сабаб бўлишда гумон қилинаётган Marion Biotech компаниясининг уч нафар ходими 3 март, жума куни Ноида шаҳрида ҳибсга олингани ҳақида маълумотлар тарқалди.
Press Trust of India ахборот агентлигининг ёзишича, расмий доиралар вакиллари 2020 йили йўталга қарши сиропи Ўзбекистонда болаларнинг ўлимига сабаб бўлгани айтилаётган фармацевтика фирмасининг уч нафар ходими сохта дори ишлаб чиқариш ва сотишда айбланиб, ҳибсга олинганини маълум қилган. Ҳибсга олишлар Ҳиндистон Дори-дармон воситалари стандартларини назорат қилиш марказий ташкилоти (Central Drugs Standard Control Organization — CDSCO) инспектори томонидан 2 март куни кечқурун Marion Biotech’нинг беш нафар мансабдор шахсига, шу жумладан, унинг икки нафар директорига қарши тақдим этилган шикоятига асосан амалга оширилган.
Шунингдек, полиция вакили икки нафар директорни ҳибсга олиш учун қидирув ишлари олиб борилаётганини айтган.
The Hindu газетаси дори-дармон воситаларини назорат қилиш идоралари Marion Biotech маҳсулотларини текшириш жараёнида уларнинг 22 хил тури «ностандарт сифат»да (фалсификация қилинган ва сохта) эканини аниқлагани ҳақида хабар берди.
Hindustan Times газетасига кўра, дори-дармон воситалари бўйича инспектор Ваибҳав Баббанинг “компания вакиллари декабрь ойида бўлиб ўтган аудит текшируви чоғида «Dok-1 Max» йўтал сиропи ишлаб чиқаришга оид ҳужжатларни тақдим эта олмаган. Шу туфайли ҳукумат уни ишлаб чиқаришни зудлик билан тўхтатиш бўйича топшириқ берди.
Indian Express газетаси хабарига кўра, компания ишлаб чиқариш бўлинмаси раҳбари Атул Рават, завод раҳбари Тухин Бҳаттачарья ва кимёвий синовлар бўйича масъул ходим Мул Сингх ҳибсга олинган. CDSCO компанияга берилган лицензияни 9 январ куни бекор қилган. Газета полиция вакилларининг Marion Biotech компанияси ходимлари ҳақидаги «улар қалбаки дори воситаларини ишлаб чиқариш ва етказиб бериш орқали одамлар ҳаётини хавф остига қўйган. Компания директорлари яшириниб юришибди, лекин биз уларни ҳам тез орада ҳибсга оламиз. Бу одамлар инсон ҳаёти ва соғлиғига жиддий зарар етказган… Қўшимча қонуний чоралар кўрилмоқда», деган сўзларини келтирган.
Декабрь охирларига келиб ижтимоий тармоқларда «Док-1 Макс» таблетка ва сироп дори воситалари сабаб Самарқандда 15 нафар бола вафот этгани ҳақида хабарлар тарқалди. Маълумотларга кўра, вилоят болалар кўп тармоқли тиббиёт марказида сентябр-декабр ойларида 21 нафар бемор ўткир буйрак зарарланиши билан текширилган, даволанган.
Беморлар Жиззах, Қашқадарё, Навоий ҳамда Самарқанд вилоятидан бўлган, 3 нафар бемор соғломлаштирилиб, уйига жавоб берилган ва 18 нафари вафот этган. Беморларнинг барчаси 6 ёшгача бўлган болалар. Уларнинг 15 нафари 3 ёшгача бўлган болалар. Кейинроқ Деҳқонобод туманида ҳам 1 ёшли бола «Док-1 Макс» сиропидан вафот этди. 7 январь куни Наманганда ҳам 3 ёшли бола «Док-1 Макс» препаратидан заҳарланиб вафот этди.
Заҳарли дорилар Ўзбекистонга қандай кириб келган?
Marion Biotech’нинг Ўзбекистондаги дистрибютори — Quramax Medical МЧЖ. Бу фирма 2006 йилда рўйхатдан ўтган; раҳбари — Сингҳ Рагвендра Пратар. «Док-1 Макс» сиропи мамлакатда 2012 йилда рўйхатга олиниб, сотувга чиқарилган.
Ўзбекистон қонунчилигига кўра, дори воситалари, тиббий буюмлар ва тиббий техникани давлат рўйхатидан ўтказиш, сифат назорати, стандартлаштириш ва сертификатлаштириш бўйича ваколатли орган ССВ ҳузуридаги Фармацевтика тармоғини ривожлантириш агентлиги ҳисобланади. Агентликнинг бу йўналишдаги ишчи органи — Дори воситалари, тиббий буюмлар ва тиббий техника экспертизаси ва стандартлаштириш давлат маркази.
Агентлик ва унинг ҳузуридаги марказ директори 30 декабрга қадар Сардор Қориев эди. Шу куни Президент Шавкат Мирзиёев болалар ўлимига йўл қўйгани учун уни ишдан олди. Амалдаги тартибга биноан, Ўзбекистонда рўйхатга олинган ва импорт қилинган дориларнинг ҳар бир партияси ёки серияси мувофиқлик сертификатини олиши керак. Сертификати бўлмаган дори воситалари божхонадан ўтказилмайди.
Дори воситаларини сертификатлаш бўйича аккредитацияга эга жами 7 та ташкилот бор, шундан 6 таси Фармацевтика агентлиги тизимига киради. «Док-1 Макс» сиропининг 2022 йилда республикага олиб кирилган 11 та сериясидан барчасига «Дори воситаларини стандартлаш илмий маркази» МЧЖ сертификат берган.
«Док-1 Макс»га 2022 йилдан аввалги сертификат 2018 йилда расмийлаштирилган; яъни расмий реестрга қаралса, орада 4 йил бу дорининг янги серияси олиб кирилмаган. 2022 йилда эса 5 сентябрдан 13 декабргача бўлган оралиқда препаратнинг 11 та сериясига сертификат берилган. Эслатиб ўтамиз, Самарқанд вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт марказининг 15 декабрдаги хатида «Док-1 Макс» билан боғлиқ фожиавий ҳолатлар «охирги 2 ойда» рўй бераётгани қайд этилганди.
Quramax Medical’га тегишли «Амбронол», «Синепар», «Синепар ибу кид» каби қатор дориларни ҳам шу марказ сертификатлаган. Марказ директори — Мирзаботир Ҳамдамов. МЧЖнинг 51 фоиз улуши Фармагентлик ҳузуридаги Дори воситалари, тиббий буюмлар ва тиббий техника экспертизаси ва стандартлаштириш давлат марказига, 49 фоизи эса Фармацевтика институтига тегишли.
Давлат хавфсизлик хизмати «Дори воситаларини стандартлаш илмий маркази»нинг икки мансабдорини ҳибсга олган. Улар «Док-1 Макс» ва «Амбронол» дориларини сертификатлаш мақсадида текширувдан ўтказишда амалдаги тартибларни қўпол равишда бузганликда гумонланяпти. Натижада бу препаратларнинг сифатсиз партияси сотувга чиқиб кетган. ДХХ, шунингдек, Quramax’нинг икки мансабдорини ҳам қамоққа олган.