Туркиянинг Эгей минтақаси ўзининг сокин муҳити, манзараси, мазали зайтун мойи, бой виночилик мероси ва барра сабзавотлардан тайёрланадиган машҳур пазандалик маданияти билан дунё ошхонасидан ажралиб туради. Ушбу ошхонанинг энг машҳур таомлари Эгейнинг унумдор ерларидаги ўтлардан тайёрланган ўзига хос рецептларда дастурхонга тортилади.

У ерда етиштириладиган махсус ўтлар витаминлар ва минералларнинг юқори даражада уйғунлашуви туфайли ноёб шифо манбаи сифатида эътиборни тортади. Ушбу хусусиятлар туфайли бу минтақа дунёдаги ягона ўтлар фестивалига мезбонлик қилиши мумкин.

Доривор ўтлар: Табиатдан дастурхонгача

Яшил отқулоқ, сibes ўти, қушқўнмас, денгиз ловияси, арпабодиён, қовоқ гулларидан дўлма, рукола, қичитқи ўти ва гибискуслар ғайриоддий номлари билан дунёга машҳур. Отқулоқ қўзичоқ қулоғига ўхшагани учун турк тилида «қўзи қулоғи» номи билан аталади. Ўзининг нордон таъми билан бу ўт кўпинча салатлар, шўрва ва пишириқларда ишлатилади. Бундан ташқари, зайтун мойи билан ҳам яхши жуфтлик бўла олади. Яшил отқулоқ, А ва C витаминлари, шунингдек, калций, калий, магний ва фосфорга бой ўт танани мустаҳкамлаб, кўплаб касалликларни даволайди.

Cibes ўти минтақадаги энг машҳур ўтлардан бири бўлиб, карам ва гулкарамни кесиш ва йиғишдан кейин тупроқда қолган илдизлардан ўсади. Кўпинча зайтун мойи ва лимон билан хизмат қиладиган cibes ўти балиқ бўлган столда бўлиши керак. C витаминининг бой манбаи бўлган бу ўт овқат ҳазм қилиш тизимининг муаммосиз ишлашига ёрдам беради.

Қушқўнмас эса витамин ва минералларга бой, оқ тузилишга, шунингдек, барг ва тиканларга эга. Зайтун мойида ҳам қовурилиши мумкин бўлган бу ўт анъанавий равишда қўзичоқ гўшти билан истеъмол қилинади. Ўтнинг номи туркчада Shevket-i bostan, яъни «боғнинг тикани» деган маънони англатади.

Денгиз ловияси Эгей денгизида кўп ўсадиган оғизда шўр ва нордон таъм қолдирадиган ўсимлик тури саналади. Денгиз сувида етиштирилган ушбу ўт дастурхонга асосан салат сифатида қўйилади. Ўт иссиқ сувда қайнатилгандан сўнг дарҳол совуқ сувга солинган ҳолда яхшилаб пиширилади ва зайтун мойи, саримсоқ ва лимон билан тановул қилинади. Бу ўтлар Эгей денгизи қирғоқлари бўйлаб етишиб чиқадиган энг машҳур доривор маҳсулотлар саналади.

Арпабодиён ўти эса анисга ўхшаш қаттиқ хушбўй ҳидга эга ва бутага ўхшаш кўриниши туфайли туркчада tangle деб номланади. Римликлар кенг қўллаган арпабодиён аралаш ўтли қовурилган қўзичоқ таомноманинг муҳим таркибий қисмидир. Арпабодиён одатда лимон ва зайтун мойи билан салат сифатида истеъмол қилинади, лекин тухум билан ҳам пиширилиши мумкин. Йўтални бостириш хусусияти билан танилган арпабодиён барглари ҳам қуритилиши ва чой сифатида тайёрланиши мумкин.

Қовоқ гулидан дўлма Эгейдаги энг ўзига хос таомдир. Таомга ном берган қовоқ гуллари эрта тонгда тўлиқ очилиб, қуёш иссиқлигида сўнмаган ҳолда йиғиб олинади. Уларнинг ичи дўлманинг масаллиғига тўлдирилгандан сўнг пиширилади ва дастурхонга тортилади. Тўқ сариқ қовоқ гуллари А, C ва B витаминларига бой.

Рукола балиқ дастурхонлари учун зарур бўлган қиррали барглари ва хуш таъми билан диққатни тортади. Караҳиндиба таркибида юқори миқдорда А ва C витаминлари, темир, калций ва калий мавжуд бўлиб, йиллар давомида табиблар томонидан ҳам қўлланилган. Руколани қайнатиб, қатиқ билан аралаштириб ҳам ейиш мумкин. Шунингдек, рукола баргларини қуритиб, доривор чой тайёрлаш учун ҳам қўлланилади.

Қичитқи ўти кўплаб шифобахш фойдалари билан Эгей денгизи ҳудудида энг кўп истеъмол қилинадиган ўтлардан биридир. Қичитқи ўти деб номланишига сабаб, у терини тирнаш, қичишиш ва тегинганда куйиш ҳисси келтириб чиқаради. Бундан ташқари, Рим аскарлари қичитқи ўт баргларини таналарига суртгани ва совуқ ҳаво шароитларидан камроқ таъсирлангани маълум. Қичитқи ўти кўпинча пишириқлар ва шўрваларда истеъмол қилинади.

Гибискус Эгей минтақасида табиий равишда ўсадиган одатий баҳор ўтидир. Қадимги Юнонистон ва Рим давридан бери истеъмол қилинган бу фойдали ўсимлик қовурилган ҳолда истеъмол қилинади. C витамини ва антиоксидантларга бой гибискусдан чой сифатида шамоллашни даволаш учун ҳам фойдаланишади.