Чуқур маданий мерос ва юзлаб йиллик анъаналарни акс эттирувчи турк ошхонаси бутун дунёда эътироф этилган ва бу шон-шараф, албатта, турк ширинлигини ўз ичига олади. Баъзилар турк ширинликларини мамлакатнинг археологик ва маданий бойликлари каби мафтункор деб билишади ва кўплаб саёҳат қўлланмалари турк ширинликларини «дунёнинг энг яхши»лари рўйхатига киритади.

Деярли, ҳар бир таъмга тўғри келадиган таъми ва нозиклиги бўйича турк ширинликлари аҳоли ва меҳмонлар томонидан севиб истеъмол қилинади. Туркиядаги ширинликларнинг машҳурлигига гапирилса, Taste Atlas ўзининг «Дунёдаги энг яхши 100 та ширинлик»да бир қанча машҳур турк ширинликларига эътибор қаратди.

Дунё бўйлаб рўйхатдан ўтган «Турк баклаваси»

Пахлава, эҳтимол, энг машҳур турк ширинлиги, майда майдаланган ёнғоқлар билан тўлдирилган ва ширин сиропга ботирилган қоғоз юпқа филло хамир қатламларидан тайёрланган мазали қандолатдир. Пахлава ва астрономик анъаналари учун UNESCO Creative Cities Network тармоғида рўйхатга олинган Газиантепдан келган машҳур Газиантеп пахлаваси Taste Atlas қўлланмасида алоҳида ширинлик сифатида келтирилган.

Европа Иттифоқи Комиссияси томонидан турк ошхонасига хос бир лаззат сифатида рўйхатга олинган Газиантеп пахлаваси, Туркиянинг кундалик ҳаётда ва махсус кунларда энг муҳим таомларидан биридир. Пахлава ширинлик учун умумий атама бўлса-да, ширинлик тайёрлаш ва тақдимотига қараб турли номларни олади. Масалан, Taste Atlas’да ҳам кўрсатилган фıстıк сарма (писта ўрами) писта билан тайёрланган пахлава турига ишора қилади, бу энг кўп афзал кўриб тайёрланган пахлавадир. Бирма бир юпқа хамир қатламига ўралган, баъзан «писта ёғи» деб аталадиган зич писта пастасидан тайёрланади. Пахлава Туркиянинг бой маданий меросининг элементар ифодаси сифатида ҳар қандай шакл ва услубдаги таомдир.

Taste Atlas қўлланмасидаги яна бир анъанавий турк ширинлиги – бу кунефе. Иссиқ тортиладиган кунефе таомига икки қатламли майдаланган юпқа хамир қатлами ёки ирмик хамири орасига қўйилган эритилган тузсиз пишлоқ қўшилади, сўнгра ширин сиропга ботирилади ва майдаланган писта билан безатилган. Энг мазали кунефе Туркиянинг Жануби-Шарқий Анадолу вилоятларида тайёрланади ва Ҳатайнинг дунёга машҳур ширинлиги Antakya Кünеfе’си Европа Иттифоқида Protected Geographical Indication (Ҳимояланган географик кўрсаткич) сифатида рўйхатга олинган.

Анъанавий мерос: сутли ширинликлар

Туркиянинг сутли ширинликлари мамлакатнинг бошқа пазандачилик таомлари каби машҳур ва мазали. Фирин сутлач (пиширилган гуруч пудинги) – сут, гуруч ва шакарни бирлаштириб тайёрланадиган машҳур анъанавий турк ширинлиги, пудинг печда пиширилади ва унинг куйган юзаси должин ёки финдик билан безатилади. Ушбу классик десерт бутун мамлакат бўйлаб мавжуд бўлса-да, кўпчилик мухлисларнинг айтишича, энг яхши фирин сутлачи сут чорвачилиги билан машҳур жойларда тайёрланади.

Усмонлилар даврига оид казандиби (карамелланган сут пудинги) юмшоқ консистенсияга ва озгина куйган асосга эга. Ширинликнинг номи у тайёрланадиган қозоннинг куйган тубига ишора қилади. Ҳақиқий казандиби товуқ кўкрагининг пастки қатламини куйдириш орқали тайёрланади (товуқ кўкрак пудинги), майдаланган товуқ кўкрагидан тайёрланган ширинлик. Бироқ, кўпчилик казандибига сариёғ, сут, гуруч уни, шакар ва крахмал қўшилади, карамелланган қисми тепада, майдаланган товуқ кўкрагисиз бўлади. Бу анъанавий таом турк қаҳваси ёки чойи билан бошқа кўплаб ажойиб турк ширинликлари каби хизмат қилади.

Мараш Дондурма (Мараш музқаймоғи) ҳам Taste Atlas қўлланмасида бор. Зич мустаҳкамлиги, ўзига хос таъми ва хушбўйлиги билан Мараш Дондурма бутун Туркия бўйлаб севимли десерт ҳисобланади. Ушбу ажойиб қандолатнинг сири унинг таркибий қисмларида ётади: Музқаймоқ Каҳраманмарашдаги табиий ўтлар билан озиқланган эчки сутидан тайёрланади, хушбўй «салеп» эса бу ҳудудда ўсадиган бинафша рангли оркиде илдизларидан олинади.

Ирмик ҳелваси, Taste Atlas қўлланмасидаги яна бир турк ширинлиги Анадолу пазандачилик маданиятининг ажралмас қисмидир. Деярли ҳар бир вилоятда озгина ўзгаришлар билан тайёрланган таом ирмик, сариёғ, шакар, сут ва қарағай ёнғоқларидан иборат. Кўпинча муздек совуқ Мараш музқаймоғи билан бирга иссиқ ҳолда берилади.